ZIOŁA, PRZYPRAWY...
Anyż, Illicum verum
Pochodzi z Chin. Jest to tam bardzo pospolita przyprawa.
Maranta, Maranta Arundinaceae
Z angielskiego arrowroot. Sproszkowana substancja uzyskiwana z korzenia tropikalnej rośliny o tej samej nazwie, używana do zagęszczania - trochę jak mąka ziemniaczana.
Bazylia, Ocimum basilicum
Popularna w kuchni śródziemnomorskiej, bardzo aromatyczna roślina. Bazylii nie należy gotować, do sosów, zup i innych gotowanych potraw dodaje się ją w ostatniej chwili. Świeża, zmiksowana razem z czosnkiem i nasionami sosny to pesto. Wśród wielu odmian bazylii są m.in. zielone, purpurowe, o smaku cytrynowym.
Cebula, Allium cepa
Starożytna i popularna roślina.
Chrzan, Armoracia lapathifolia
Ostra przyprawa uzyskana ze startego korzenia.
Curry
Jedna z popularniejszych mieszanek przyprawowych, używana również do potrawy o tej samej nazwie. W jej skład wchodzą zazwyczaj: kolendra, kmin rzymski, ostra papryka i kurkuma.
Curry leaf, Murraya koenigii
Liść drzewa pochodzącego z Indii, nadaje potrawom smak pikantny, ale nie ostry.
Cynamon, Cinnamonum zeylanicum
Suszona kora tropikalnego drzewa, w Polsce używana głównie do potraw słodkich. Ma także zastosowanie w arabskich i hinduskich mieszankach przyprawowych używanych do dań warzywnych.
Czarnuszka, Nigella sativa
Nasiona czarnuszki używane są głównie jako przyprawa do pieczywa.
Czosnek, Allium sativum
Krewny cebuli o ostrzejszym smaku, doskonały pieczony, zwłaszcza jak ktoś nie może jeść surowego.
Cząber, Satureja hortensis
Używany jako świeże lub suszone ziele, ma ostry, nieco przypominający pieprz, smak. Dobry do dań z roślin strączkowych i kapustnych. Nie należy go gotować. Spokrewniona z cząbrem roślina Satureja montana to bułgarska czubrica.
Komosa piżmowa, Chenopodium ambrosioides
W Meksyku i innych krajach Ameryki Łacińskiej znana jako epazote. Ziele popularne w kuchni meksykańskiej, obowiązkowo dodawane do fasoli.
Estragon, Artemisia dracunculus
Dość ostra przyprawa o właściwościach konserwujących. Estragon używany jest w produkcji octów ziołowych i musztardy, świeże ziele można dodawać do sałatek warzywnych, owocowych i kiszonek. Estragonu nie należy gotować.
Gałka muszkatołowa, Myristica fragrans
Owoc drzewa muszkatołowca, używany do ciast i pasztetów, jest składnikiem francuskiej mieszanki Quatre epices i indyjskiej Garam masala.
Gorczyca biała, Sinapis alba
Gorczyca czarna, Brassica nigra, Sinapis nigra
Blisko spokrewnione ze sobą rośliny, z nasion których wyrabia się musztardę. Używane również do przyprawiania kiszonek.
Goździki, Eugenia caryohyllata
Goździki to suszone, częściowo rozwinięte pąki kwiatowe drzewa goździkowca. Używane jako przyprawa do potraw słodkich i pikantnych, wchodzą w skład indyjskiej mieszanki przyprawowej Garam masala.
Hyzop, Hyssopus officinalis
Roślina popularna jako przyprawa w krajach południowoeuropejskich, używana do potraw z roślin strączkowych, serów i pasztetów, a także win i likierów.
Imbir, Zingiber officinale
Bardzo popularna przyprawa w krajach azjatyckich. Kłącza imbiru świeże lub marynowane używane są we wszystkich możliwych daniach, poczynając od deserów, a kończąc na pikantnych potrawach z dodatkiem czosnku.
Jałowiec, Juniperus communis
Owoce jałowca są popularną przyprawą używaną również do aromatyzowania likierów i wódek.
Limonka kaffir, Citrus hystrix
Przyprawa z kuchni tajskiej. Najczęściej używane są liście i skórka owocu, które mają bardzo silny cytrynowy zapach.
Kapary, Capparis spinosa
Kapary to marynowane pąki kwiatowe używane powszechnie w kuchni śródziemnomorskiej do przyprawiania sosów, pizzy, sałat. W Polsce tradycyjnie zastępowane są pąkami nasturcji
Kardamom, Elettaria cardamomum
Jako przyprawa używane są nasiona. Uniwersalna przyprawa, pochodząca z Indii, stosowana do przyprawiania przeróżnych potraw, również deserów. W krajach arabskich podanie kawy z kardamonem uchodzi za przejaw gościnności gospodarza.
Kmin rzymski, Cuminum cyminum
Roślina przypominająca wyglądem koper ogrodowy, znana i używana od czasów starożytnych. Jako przyprawy używa się owoców. Kmin jest popularny na Bliskim Wschodzie, wchodzi też w skład mieszanek przyprawowych, m.in. curry.
Kminek zwyczajny, Carum carvi
Jedna z rodzimych przypraw, kminek uprawiany był w Polsce prawdopodobnie już w czasach Piastów, popularny i powszechnie stosowany jako przyprawa do pieczywa, zup, ziemniaków, kiszonek. Z kminku produkuje się także likiery i nalewki. Jadalne są również jego korzenie.
Koper, Anethum graveolens
Powszechnie stosowana przyprawa, nie tylko do ziemniaków.
Kolendra, Coriandrum sativum
Jako przyprawy używa się owoców, a także świeżych liści. Wysuszone, sproszkowane owoce wchodzą w skład mieszanek przyprawowych, świeże liście używane są do zup (Wietnam, Tajlandia), warzyw, a zwłaszcza fasoli (Meksyk).
Kozieradka, Trigonella foenum-graecum
Nasiona są popularną przyprawą w krajach Bliskiego i środkowego Wschodu, głównie jako składnik mieszanek przyprawowych. W krajach Azji i Afryki młode rośliny są jedzone w całości - mają sporą zawartość białka.
Kurkuma
Roślina z rodziny imbirowatych. Posiada aromatyczne, żółte kłącza. W kuchni używane są w postaci sproszkowanej, dają potrawom złoty kolor i ostry smak. Kurkuma jest jednym ze składników mieszanki curry. Można jej używać do ryżu, sosów i warzyw.
Lawenda, Lavandula angustifolia
W Polsce używana głównie do wyrobu kosmetyków, w krajach śródziemnomorskich lawenda jest również używana jako przyprawa, m.in. jako składnik mieszanki ziół prowansalskich.
Liść laurowy, Laurus nobilis
Laur, zwany również wawrzynem ma długą historię i różnorodne zastosowania. W kuchni używany jest jako przyprawa do zup, sosów, pasztetów, grzybów, i marynat
Lubczyk, Levisticum officinale
Korzeń lubczyka, o słodko-gorzkim smaku i lekkim zapachu selera używany jest jako przyprawa do zup i sosów. Lubczyk jest jednym ze składników popularnej przyprawy Maggi. świeże, młode liście mogą być używane w sałatkach. Lubczyk uchodzi za afrodyzjak.
Majeranek, Origanum majorana
świeży lub suszony majeranek używany jest jako przyprawa do zup, warzyw, a także pieczywa.
Mak, Papaver somniferum
Nasiona zawierają znane, zapewne, substancje powodujące uspokojenie i złagodzenie bólu. W Polsce uprawa maku jest kontrolowana. W kuchni używany głównie do ciast i chleba.
Melisa, Melissa officinalis
Aromatyczna roślina, której świeże lub suszone liście używane są do przyprawiania kompotów, herbat ziołowych, lemoniad, a także sałatek, omletów i sosów.
Mieszanka chińska
Znana również jako przyprawa pięciu smaków zawiera: koper włoski, goździki, anyż, cynamon i tzw. pieprz seczuański.
Mole
Popularna w kuchni meksykańskiej mieszanka przypraw, w skład której wchodzi zazwyczaj: cynamon, goździki, kakao, papryka i ziele angielskie.
Morszczyn, Fucus vesiculosus
W kuchni znany jako kelp, kombu lub wakame. Morszczyn to powszechnie występujący (również w Europie) glon morski. Na ogół używany w potrawach gotowanych - zupach, jarzynach strączkowych.
Mięta
Do rodzaju Mentha należy wiele gatunków, które mogą łatwo się krzyżować. Najbardziej znana to M. piperita, czyli mięta pieprzowa. Mięta jest bardzo aromatyczna. Można też jej używać do przyprawiania deserów, a także innych dań.
Ostra przyprawa uzyskana ze startego korzenia.
Curry
Jedna z popularniejszych mieszanek przyprawowych, używana również do potrawy o tej samej nazwie. W jej skład wchodzą zazwyczaj: kolendra, kmin rzymski, ostra papryka i kurkuma.
Curry leaf, Murraya koenigii
Liść drzewa pochodzącego z Indii, nadaje potrawom smak pikantny, ale nie ostry.
Cynamon, Cinnamonum zeylanicum
Suszona kora tropikalnego drzewa, w Polsce używana głównie do potraw słodkich. Ma także zastosowanie w arabskich i hinduskich mieszankach przyprawowych używanych do dań warzywnych.
Czarnuszka, Nigella sativa
Nasiona czarnuszki używane są głównie jako przyprawa do pieczywa.
Czosnek, Allium sativum
Krewny cebuli o ostrzejszym smaku, doskonały pieczony, zwłaszcza jak ktoś nie może jeść surowego.
Cząber, Satureja hortensis
Używany jako świeże lub suszone ziele, ma ostry, nieco przypominający pieprz, smak. Dobry do dań z roślin strączkowych i kapustnych. Nie należy go gotować. Spokrewniona z cząbrem roślina Satureja montana to bułgarska czubrica.
Komosa piżmowa, Chenopodium ambrosioides
W Meksyku i innych krajach Ameryki Łacińskiej znana jako epazote. Ziele popularne w kuchni meksykańskiej, obowiązkowo dodawane do fasoli.
Estragon, Artemisia dracunculus
Dość ostra przyprawa o właściwościach konserwujących. Estragon używany jest w produkcji octów ziołowych i musztardy, świeże ziele można dodawać do sałatek warzywnych, owocowych i kiszonek. Estragonu nie należy gotować.
Gałka muszkatołowa, Myristica fragrans
Owoc drzewa muszkatołowca, używany do ciast i pasztetów, jest składnikiem francuskiej mieszanki Quatre epices i indyjskiej Garam masala.
Gorczyca biała, Sinapis alba
Gorczyca czarna, Brassica nigra, Sinapis nigra
Blisko spokrewnione ze sobą rośliny, z nasion których wyrabia się musztardę. Używane również do przyprawiania kiszonek.
Goździki, Eugenia caryohyllata
Goździki to suszone, częściowo rozwinięte pąki kwiatowe drzewa goździkowca. Używane jako przyprawa do potraw słodkich i pikantnych, wchodzą w skład indyjskiej mieszanki przyprawowej Garam masala.
Hyzop, Hyssopus officinalis
Roślina popularna jako przyprawa w krajach południowoeuropejskich, używana do potraw z roślin strączkowych, serów i pasztetów, a także win i likierów.
Imbir, Zingiber officinale
Bardzo popularna przyprawa w krajach azjatyckich. Kłącza imbiru świeże lub marynowane używane są we wszystkich możliwych daniach, poczynając od deserów, a kończąc na pikantnych potrawach z dodatkiem czosnku.
Jałowiec, Juniperus communis
Owoce jałowca są popularną przyprawą używaną również do aromatyzowania likierów i wódek.
Limonka kaffir, Citrus hystrix
Przyprawa z kuchni tajskiej. Najczęściej używane są liście i skórka owocu, które mają bardzo silny cytrynowy zapach.
Kapary, Capparis spinosa
Kapary to marynowane pąki kwiatowe używane powszechnie w kuchni śródziemnomorskiej do przyprawiania sosów, pizzy, sałat. W Polsce tradycyjnie zastępowane są pąkami nasturcji
Kardamom, Elettaria cardamomum
Jako przyprawa używane są nasiona. Uniwersalna przyprawa, pochodząca z Indii, stosowana do przyprawiania przeróżnych potraw, również deserów. W krajach arabskich podanie kawy z kardamonem uchodzi za przejaw gościnności gospodarza.
Kmin rzymski, Cuminum cyminum
Roślina przypominająca wyglądem koper ogrodowy, znana i używana od czasów starożytnych. Jako przyprawy używa się owoców. Kmin jest popularny na Bliskim Wschodzie, wchodzi też w skład mieszanek przyprawowych, m.in. curry.
Kminek zwyczajny, Carum carvi
Jedna z rodzimych przypraw, kminek uprawiany był w Polsce prawdopodobnie już w czasach Piastów, popularny i powszechnie stosowany jako przyprawa do pieczywa, zup, ziemniaków, kiszonek. Z kminku produkuje się także likiery i nalewki. Jadalne są również jego korzenie.
Koper, Anethum graveolens
Powszechnie stosowana przyprawa, nie tylko do ziemniaków.
Kolendra, Coriandrum sativum
Jako przyprawy używa się owoców, a także świeżych liści. Wysuszone, sproszkowane owoce wchodzą w skład mieszanek przyprawowych, świeże liście używane są do zup (Wietnam, Tajlandia), warzyw, a zwłaszcza fasoli (Meksyk).
Kozieradka, Trigonella foenum-graecum
Nasiona są popularną przyprawą w krajach Bliskiego i środkowego Wschodu, głównie jako składnik mieszanek przyprawowych. W krajach Azji i Afryki młode rośliny są jedzone w całości - mają sporą zawartość białka.
Kurkuma
Roślina z rodziny imbirowatych. Posiada aromatyczne, żółte kłącza. W kuchni używane są w postaci sproszkowanej, dają potrawom złoty kolor i ostry smak. Kurkuma jest jednym ze składników mieszanki curry. Można jej używać do ryżu, sosów i warzyw.
Lawenda, Lavandula angustifolia
W Polsce używana głównie do wyrobu kosmetyków, w krajach śródziemnomorskich lawenda jest również używana jako przyprawa, m.in. jako składnik mieszanki ziół prowansalskich.
Liść laurowy, Laurus nobilis
Laur, zwany również wawrzynem ma długą historię i różnorodne zastosowania. W kuchni używany jest jako przyprawa do zup, sosów, pasztetów, grzybów, i marynat
Lubczyk, Levisticum officinale
Korzeń lubczyka, o słodko-gorzkim smaku i lekkim zapachu selera używany jest jako przyprawa do zup i sosów. Lubczyk jest jednym ze składników popularnej przyprawy Maggi. świeże, młode liście mogą być używane w sałatkach. Lubczyk uchodzi za afrodyzjak.
Majeranek, Origanum majorana
świeży lub suszony majeranek używany jest jako przyprawa do zup, warzyw, a także pieczywa.
Mak, Papaver somniferum
Nasiona zawierają znane, zapewne, substancje powodujące uspokojenie i złagodzenie bólu. W Polsce uprawa maku jest kontrolowana. W kuchni używany głównie do ciast i chleba.
Melisa, Melissa officinalis
Aromatyczna roślina, której świeże lub suszone liście używane są do przyprawiania kompotów, herbat ziołowych, lemoniad, a także sałatek, omletów i sosów.
Mieszanka chińska
Znana również jako przyprawa pięciu smaków zawiera: koper włoski, goździki, anyż, cynamon i tzw. pieprz seczuański.
Mole
Popularna w kuchni meksykańskiej mieszanka przypraw, w skład której wchodzi zazwyczaj: cynamon, goździki, kakao, papryka i ziele angielskie.
Morszczyn, Fucus vesiculosus
W kuchni znany jako kelp, kombu lub wakame. Morszczyn to powszechnie występujący (również w Europie) glon morski. Na ogół używany w potrawach gotowanych - zupach, jarzynach strączkowych.
Mięta
Do rodzaju Mentha należy wiele gatunków, które mogą łatwo się krzyżować. Najbardziej znana to M. piperita, czyli mięta pieprzowa. Mięta jest bardzo aromatyczna. Można też jej używać do przyprawiania deserów, a także innych dań.
Nagietek, Calendula officinalis
Wyciąg z kwiatów nagietka używany jest jako barwnik spożywczy. świeże kwiaty są jadalne, można ich użyć w sałatkach i deserach.
Nasturcja, Tropaelum majus
Młode liście i kwiaty używane są w sałatkach i octach ziołowych. Paki kwiatowe mogą stanowić namiastkę kaparów.
Nostrzyk, Meliliotus officinalis
Wierzchołki kwitnących pędów nostrzyka można używać jako przyprawę do zup, sałaty i kompotów.
Ogórecznik, Borago officinalis
Młode liście i kwiaty mają lekki smak i zapach ogórka. Młode liście można używać zamiast szpinaku.
Oregano, Origanum vulgare
Znane również jako lebiodka oregano, to rosnący dziko w krajach śródziemnomorskich majeranek. Używany do przyprawiania sałaty, pizzy, pomidorów, potraw z grochu. Podobny w smaku i zapachu do majeranku uprawianego, choć nieco subtelniejszy
Palczatka cytrynowa, Cymbopogon citratus
Suszone lub świeże liście i łodygi mają silny cytrynowy smak i zapach. Palczatka jest popularna w krajach Dalekiego Wschodu do przyprawiania sosów, zup, warzyw.
Papryka ostra, Capsicum annum
Jedna z najstarszych roślin uprawianych w Ameryce, papryka używana jest jako pikantna przyprawa w wielu kuchniach świata. Bardzo ciekawe efekty smakowe można otrzymać łącząc paprykę z cynamonem lub kakao. Capsicum frutescens to pokrewny gatunek, powszechnie znany jako chilli.
Pieprz, Piper nigrum
Łacińska nazwa sugeruje, że pieprz jest czarny, ale może być on również biały, zielony i czerwony. Różnorodność kolorów zależy od czasu zbiorów i dalszego procesu obróbki. Owoce rożnych kolorów różnią się intensywnością smaku i zapachu.
Pietruszka, Petroselinum sativum
świeży lub suszony korzeń i liście są znaną od dawna i popularną w Polsce przyprawą o uniwersalnym zastosowaniu. Pietruszka ma dużą zawartość witaminy C.
Przyprawa korzenna
Mieszanka czterech przypraw - pieprzu, gałki muszkatołowej, goździków i imbiru. Godna polecenia do pasztetów.
Rozmaryn, Rosmarinus officinalis
Kolejna, uniwersalna przyprawa, śródziemnomorskiego pochodzenia. Nadaje się do zup sosów, dań warzywnych, świetny do pieczonych ziemniaków. Syrop z rozmarynu jest dobrym dodatkiem do sałatek owocowych.
Rukiew wodna, Nasturtium officinale
świeże, młode pędy o bardzo orzeźwiającym smaku są doskonale w sałatach i zupach jarzynowych.
Rzeżucha, Lapidium sativum
Znana w Europie od starożytności roślina używana jest przede wszystkim w świeżych sałatkach.
Szafran, Crocus officinalis
Szafran stosowany jest od dawna jako przyprawa, zwłaszcza do ciast oraz jako barwnik spożywczy - barwi na żółto. Szafran jest bardzo drogą przyprawą. Można zastąpić go kurkumą.
Szalotka, Allium ascalonicum
Szalotka to bliska krewna cebuli, o bardziej wyrafinowanym smaku. Popularne na południu Francji szalotki, używane są głównie do sosów na bazie czerwonego wina. Francuzi szalotek nie smażą, a pieką lub gotują w malej ilości płynu, ponieważ smażenie szalotek może spowodować ich zgorzknienie.
Szałwia, Salvia officinalis
śródziemnomorska, aromatyczna roślina, której świeżych lub suszonych liści używa się do zup, sosów i tradycyjnie serów.
Sezam, Sesamum indicum
Ziarna sezamowe używane są do wyrobu słodyczy, oleju i tahini - pasty używanej powszechnie w kuchniach zachodniej Azji i północnej Afryki.
Tamaryndowiec, Tamarindus indica
Owoce i miąższ strąków drzewa tamaryndowca stanowią popularną przyprawę w Azji i Ameryce Łacińskiej, mimo, że jego ojczyzną jest Afryka. W Azji tamaryndowiec często używany jest w połączeniu z ostrą papryką do dań warzywnych. W Meksyku z pulpy owocowej robi się cukierki.
Tymianek, Thymus vulgari
Roślina śródziemnomorska używana do przyprawiania marynat, sałatek, sosów, octów i likierów.
Wanilia, Vanilla plantifolia
Tropikalne pnącze z lasów Ameryki, czyli wanilia, znana jest w Europie jako przyprawa, zwłaszcza do deserów i ciast. Tak zwane laski wanilii to wysuszone i przefermentowane strąki wraz z nasionami. W Ameryce środkowej wanilia używana była tradycyjnie do przyprawiania kakao.
Wasabi, Wasabia japonica
Roślina znana powszechnie jako japoński chrzan, ma nieco zbliżony do chrzanu, bardzo ostry smak. W kuchni japońskiej używana przede wszystkim do sushi.
Ziele angielskie, Pimenta doica
Ziele angielskie - ani ziele, ani angielskie, bo to jagody orientalnego drzewa, które trafiły do Europy za sprawą Kolumba. Po angielsku znane jest jako allspice - wszystkie przyprawy korzenne, bo podobno smakuje jak kombinacja cynamonu, goździków i gałki muszkatołowej.
Zioła prowansalskie
Mieszanka ziół, w skład której wchodzić mogą: rozmaryn, tymianek, nasiona kopru włoskiego, bazylia, estragon, lawenda.
