Pokazywanie postów oznaczonych etykietą XIX w.. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą XIX w.. Pokaż wszystkie posty

13 lipca 2019

Napoleon Orda

Portret Napoleona Ordy
Ze zbiorów Biblioteki Cyfrowej Uniwersytetu Jagielońskiego
w Krakowie
Postać dziś mało znana dla szerszego odbiorcy, lecz także w swoim czasie, kiedy żył i tworzył był raczej skromnym i nieznanym artystą, choć pozostawił po sobie niezwykle bogatą spuściznę, a wśród historyków sztuki ma swoją ugruntowaną pozycję. Rysownik, dokumentalista, pianista i kompozytor, patriota.
Na jego postać natrafiłam dzięki zachowanym pięknym rysunkom XIX w. dawnych Kresów Wschodnich z ich pałacami, rezydencjami i widokami miejscowości, ale także dzięki dziennikarskiemu zacięciu wrocławskiego bibliotekarza i znanego kustosza, który swoją pracę dokumentalisty  zaczął przed wojną we Lwowie jako student i bibliotekarz Zakładu Narodowego Ossolineum.
- Ziemia poleska, choć biedna nie poskąpiła Polsce wielkich ludzi - pisał prawie 80 lat temu Ksawery Niezabitowski na łamach tygodnika ilustrowanego "AS" w 1937 r.  Jak się potem okazało - to tylko pseudonim nieżyjącego już historyka, bibliotekarza i kustosza Zakładu Narodowego Ossolineum najpierw we Lwowie, a potem we Wrocławiu - a właściwie Roman Aftanazy.

Wróćmy jednak do Napoleona Ordy, który jest bohaterem opowieści - wywodził się on z Polesia, skąd - jedynie dla przypomnienia możnaby przytoczyć - pochodziły tak wielkie i znaczące nazwiska  dla polskiej kultury jak:  Tadeusz Kościuszko, ks Drucki - Lubecki, Romuald Traugutt, Maria Rodziewiczówna czy wreszcie wspomniany Napoleon Orda.

Urodził się w 1807 r. w dziedzicznych Worocewiczach, powiat kobryński, guberni grodzińskiej. jako syn Michała marszałka Kobryńskiego i Józefy z domu Butrymowiczów. Po matce, córce Mateusza, posła pińskiego na sejm czteroletni - odziedziczył przywiązanie do spraw społecznych.
W 1823 r. podjął studia na Uniwersytecie Wileńskim na wydziale matematyczno-fizycznym, artystyczna natura nie wpasowała się i studia dokończył już prywatnie. Wiele czasu poświęcał muzyce i literaturze. Kiedy wybuchło powstanie wziął w nim czynny udział, toteż kiedy powstanie zostało stłumione, musiał uciekać za granicę. Emigracja oznaczała dla niego czeto długą błąkaninę często pieszo po Europie. Zwiedził w ten sposób Włochy, Szwajcarię, Francję, by osiąść w Paryżu. Tam poznał Fryderyka Chopina, z którym się serdecznie zaprzyjaźnił. Chopin docenił talent muzyczny Ordy, który mógł dzięki lekcjom muzyki zarabiać na życie. W 1847 r. zaproponowano mu objęcie stanowiska dyrektora opery włoskiej, jednak rewolucja 1848 r. zniweczyła te plany. Napoleon Orda spędził w Paryżu ponad 20 lat. Poznał w tym czasie słynnego pejzażystę Girarda i ta znajomość pozwoliła mu odkryć w sobie talent  plastyczny oraz rozwinąć zainteresowania rysunkiem.
Zaczął przenosić na papier pejzaże spod Paryża. Potem zaczął podróżować po Belgii, Holandii, Anglii, Portugalii  i wreszcie wybrał się do Algierii.
Jednak największym jego dziełem okazały się jego rysunki z Kresów Wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Wrócił do kraju, by przemierzając wszerz i wzdłuż ziemie litewskie i Wołyń podejmowany gościnnie zgromadził prawie pół tysiąca rysunków, na których zobrazował stare zamki, świątynie, pomniki chwały, rezydencje i pałace. Wielka praca dokumentacyjna.
Napoleon Orda wydał swe rysunki u Fajansa w Warszawie. Opublikowano dwie serie. Albumy te po dziś dzień dla kultury polskiej są prawdziwą skarbnica.

Jest on bowiem autorem pierwszego podręcznika gramatyki polskiej dla obcokrajowców, który wydał w Paryżu w 1856 r. Napisał ten podręcznik dla synka, który urodził mu się z małżeństwa z Francuską, a ponieważ nie chciał, by syn wychował się bez znajomości języka polskiego, poświęcił mu i tę prace.
Był autorem także kilkunastu muzycznych kompozycji.
Umarł w 1883 r. a jego szczątki pochowano na cmentarzu w Janowie koło Pińska obok matki. Z majątku rodzinnego nic nie zostało, bowiem ziemię rozparcelowano, a po domu nie zostało śladu.
Dziś w Janowie stoi pomnik artysty, a jego pamięć została szczęśliwie podtrzymana przez współczesnych. Bez wątpienia zasługuje na to, by pamięć o nim przeszła dla kolejnych pokoleń.



Album widoków historycznych Polski poświęcony rodakom. Zrysowany z natury przez Napoleona Ordę. Przedstawiąjący miejsca historyczne od początku chrześcijaństwa w Polsce \(R. 965\), ruiny zamków obronnych z czasów wojen tureckich, tatarskich, krzyżackich, kozackich i szwedzkich. — Piękne rezydencye, świadczące o przeszłości i cywilizacyi w tym kraju, oraz miejsca urodzenia ludzi wsławionych orężem, piórem lub nauką - jest dostępny w Bibliotece Cyfrowej Biblioteki UJ w Krakowie

















Popularne posty

Galeria zdjęć


Darmowe fotoblogi

Formularz kontaktowy

Nazwa

E-mail *

Wiadomość *